یکی از روشهایی که برای مقابله با اسکارهای پوستی به کار میرود، جراحی است. برای این منظور تکنیکهای مختلفی وجود دارد که در بعضی از آنها نحوه برش اولیه از اهمیت بیشتری برخوردار است و در بعضی از آنها بر پیوند پوست پس از برداشتن اسکار تأکید میشود.از میان روش های برش اولیه می توان برش Z و W را نام برد. استفاده از این برش ها باعث می شود طول اسکار زیاد شود؛ بنابراین در مواردی که سطح پوست کاهش یافته است (مثل اسکارهای انقباضی) و در مناطقی که چین های پوستی وجود دارند کاربرد دارد.
پیوند پوست نیز به دو شیوه مختلف گرافت و فلاپ انجام میشود. در گرافت، پوست از قسمت اهداکننده جدا میشود و سپس بر روی محل زخم قرار میگیرد و خونرسانی این پوست پس از پیوند به عهده محل زخم است؛ درحالیکه در فلاپ، پوست به همراه عروق خود از قسمت اهداکننده جدا میشود و سپس در محل زخم قرار میگیرد. پیوند پوست علاوه بر ترمیم اسکار بهعنوان اولین راه حل برای پوشاندن زخمهایی که به دلیل از بین رفتن مقدار زیادی از سطح پوست به طور طبیعی بسته نمیشوند نیز کاربرد دارد.
انواع گرافت پوستی
گرافت تمام ضخامت (full thickness graft): این نوع گرافت برای مناطق در معرض دید در صورت و همچنین مناطقی که دسترسی به فلاپهای موضعی ندارند، بسیار مناسب است. در پیوند تمام ضخامت پوست، بسیاری از خصوصیات طبیعی پوست مانند رنگ، بافت و ضخامت آن قابل بازیابی است. به علاوه این نوع پیوند در هنگام ترمیم، کمتر حالت انقباضی پیدا میکند که این خصوصیت، آن را برای استفاده در مناطقی مانند صورت، دستها و سطوح مفاصل پر تحرک بدن مناسب میسازد.با این حال گرافت تمام ضخامت نیز محدودیتهای خاص خود را دارد؛ از جمله تنها در زخمهایی قابل استفاده است که کوچک و غیرآلوده بوده و از خونرسانی مناسبی نیز برخوردار باشند.
گرافت پوستی با ضخامت نسبی (split thickness graft): در این نوع پیوند از پوست به ضخامت حدود 25/. تا35/. میلیمتر شامل اپیدرم و قسمت کوچکی از درم استفاده میشود. موارد کاربرد گرافت با ضخامت نسبی فراوان است و طیف وسیعی از زخمها و ضایعات پوستی را با این روش میتوان پوشاند. با این حال شکنندگی و ناپایداری آن نسبت به نوع تمام ضخامت بیشتر است؛ به خصوص در مناطقی که حجم کمی از بافت نرم زیرجلدی برای حمایت از پوست تازه پیوند شده وجود داشته باشد.
از نظر زیبایی نیز این مناطق به خاطر فقدان ضمائم پوستی (چربی، مو، غدد سباسه) نرم تر و براق تر از پوست طبیعی به نظر میرسند. به علاوه، این مناطق معمولا اختلاف رنگ واضحی به شکل رنگ پریدگی با نقاط مجاور دارند. مجموع این عوامل باعث شده که جنبه های کاربردی این نوع پیوند، قوی تر از جنبه های پلاستیک و زیبایی آن باشد.
علیرغم تمام این موارد، به طور معمول میزان عود اسکار پس از جراحی بسیار بالاست و بنابراین معمولا در اسکارهایی که به سایر روشها پاسخ نمیدهند از جراحی استفاده میشود، همچنین گاهی به همراه جراحی از سایر روشهای مقابله با اسکار (مانند تزریق استروئیدهای موضعی) استفاده میشود تا میزان عود اسکار کم شود. محدودیت دیگر این روشها، زمان استفاده از آنهاست، بدین معنی که معمولا تا زمان بلوغ کامل اسکار از روشهای جراحی استفاده نمیشود و بنابراین جزو روشهای اولیه مقابله با اسکار نیست.
روشهای جدید
در سالهای اخیر در درمان اسکار از تکنیکهای جراحی ترکیبی برای بالا بردن کارآیی پیوند و دستیابی به کیفیت بهتر ترمیم استفاده میشود. یکی از این تکنیکها استفاده از قالبهای صناعی است که به جای پوست طبیعی در محل زخم قرار داده میشوند و زمینه ترمیم مطلوب زخم را بدون به جای گذاشتن اسکار فراهم میکنند. در این موارد، پس از برداشتن اسکار با جراحی، قالب مورد نظر در محل زخم تازه جاگذاری میشود. این قالب ها معمولا از دو لایه تشکیل شدهاند؛
لایه خارجی پوشش نازکی از جنس سیلیکون است که از عفونت زخم جلوگیری کرده و گرما و رطوبت مورد نیاز زخم را تأمین میکند. لایه داخلی از الیاف متقاطع داربستی ساخته شده که بستری مناسب برای قرارگیری سلول-های تازه بازسازی شده در بافت میباشد. سپس هنگامی که بازسازی منطقه درم کامل شد؛ طی یک جراحی ثانویه لایه سیلیکونی خارج شده و یک گرافت اپیدرمی نازک جایگزین آن میشود.
این روش برای سوختگیهای شدید و اسکارهای قدیمی و وسیع که قابل درمان با روشهای دیگر نیستند، کاربرد دارد. ولی پروسه درمانی آن وقت گیر، پرهزینه و مستلزم دو مرحله جراحی است. از این گذشته از آنجا که هر عمل جراحی خطر بر جای گذاشتن اسکار را افزایش می دهد، کاربرد این روش تنها به اسکارهای بسیار بزرگ محدود میشود.
محدودیت ها وعوارض جانبی
- عدم کارآیی در اسکارهای کوچک
- حساسیت احتمالی به پوشش های سیلیکونی
- عفونت در موضع پیوند
- درد و التهاب در قسمت اهدا کننده (donor site)
- خطر تشکیل اسکار پس از جراحی در محل اسکار قدیمی و همچنین در قسمت اهداکننده
- عوارض عمومی جراحی (بیهوشی، بستری در بیمارستان و ...)