امروزه لیزر کاربردهای متنوعی در طب زیبایی دارد که به عنوان مثال می‌توان استفاده از آن جهت جوان‌سازی پوست و کاهش تأثیرات خورشید را نام برد. مکانیسم عملکرد آن، تخریب اختصاصی ضایعه با استفاده از حرارت ایجاد شده توسط لیزر است. بر این اساس، از انواع لیزرها برای درمان ضایعات مختلف پوستی استفاده می‌شود و بسته به نوع لیزر مورد استفاده و ضایعه مورد نظر، ممکن است به چند جلسه درمان نیاز باشد.
موارد کاربرد
همانطور که ذکر شد، لیزر کاربردهای متنوعی دارد که از آن جمله می‌توان موارد زیر را نام برد:
- جوان‌سازی پوست
- درمان آسیب های پوستی ناشی از آفتاب
- درمان تغییر رنگ‌های پوست
- برخی اختلالات عروقی (مانند عروق عنکبوتی)
- درمان آکنه
- از بین بردن موهای زائد
- پاک کردن تاتو
- پیشگیری و درمان برخی اسکارها از جمله اسکارهای هیپرتروفیک
مکانیسم‌های اثر لیزر (در مورد پیشگیری و درمان اسکارها)
- منع انتخابی تولید کلاژن در بافت هدف (جلوگیری از روند تشکیل اسکار پس از بخیه یا سایر ضایعات پوستی)
- کاهش اکسیژن‌رسانی بافتی (هیپوکسی بافتی) از طریق کاهش گردش خون موضعی که منجر به لیز کلاژن می گردد
- تخریب بافت کلاژن در اثر گرمای ایجاد شده
- نظم دهی به الیاف کلاژن تولید شده که از برجسته شدن آن و تشکیل اسکار جلوگیری می کند
- سرکوب فاکتورهای سلولی مانندTGF β1 و فاکتورهای سطح ماست‌سل‌ها (مانند هیستامین‌ها، اینترلوکین‌ها) که بر متابولیسم کلاژن تاثیر دارند
عوارض جانبی و محدودیت ها
همانطور که گفته شد لیزر کاربردهای مختلفی دارد، البته مطالعات مختلفی که در زمینه استفاده از لیزر برای درمان اسکار انجام شده‌اند، اثربخشی متفاوتی را نشان می‌دهند و حتی در بعضی موارد بازگشت اسکار در 90% موارد دیده شده است. علاوه بر این، لیزر درمانی در همه بیماران قابل انجام نیست، به عنوان مثال افراد زیر کاندیدهای مناسبی برای درمان لیزر محسوب نمی‌گردند:
- افرادی با رنگ پوست تیره: افراد فتوتایپ IV و بالاتر (بر اساس تقسیم بندی فیتز پاتریک) افراد مناسبی برای لیزر درمانی نیستند. زیرا تراکم بالای ملانوسیت‌های اپیدرم در این افراد، موجب کاهش اثر لیزر می‌شود. علاوه بر این، احتمال پررنگ شدن پوست پس از التهاب در این افراد بیشتر است.
- افرادی با بیماری التهابی یا عفونی زمینه‌ای: هر نوع التهاب و عفونت زمینه‌ای قبل از درمان با لیزر باید درمان شود. عفونتهای باکتریایی و ویروسی (مانند تبخال) با لیزر تشدید می‌شوند و بیماری‌های پوستی زمینه‌ای (مانند آکنه کیستیک، پسوریازیس و درماتیت‌ها) مانع دست‌یابی به کیفیت مناسب ترمیم و اثرات بالینی لیزر می‌گردد.
- افرادی با سابقه مصرف ترکیبات ویتامین آ: در بیمارانی با مشکل اسکار پوستی (به خصوص اسکارهای آتروفیک) معمولا سابقه مصرف ترکیبات ویتامین آ مثل ایزوترتینوئین وجود دارد. این ترکیبات ترمیم زخم را مختل می‌کنند و در نتیجه می‌توانند منجر به ایجاد اسکارهای جدید شوند. از این رو بین آخرین دوره درمان با ایزوترتینوئین و شروع لیزر درمانی باید حداقل 6 ماه فاصله باشد.
- افرادی با سابقه مصرف سیگار در یک سال گذشته: در این افراد بهتر است از لیزر استفاده نشود زیرا ترمیم زخم آنها با مشکل همراه است و خود می‌تواند منجر به اسکار شود.شایع ترین عوارض لیزر درمانی در پوست عبارتند از:
- درد
- قرمزی طول کشیده
- ادم طول کشیده
- تاول
- اگزما
- آکنه
- حمله تبخال ویروسی
- سوختگی و خراش‌های سطحی
- کاهش رنگدانه های پوستی (هیپو پیگمانتاسیون)
- پررنگ شدن پوست پس از التهاب
- پورپورا و تلانژکتازی
- ایجاد اسکار