ساختمان پوست

ساختمان پوست وسیع‌ترین عضو بدن است که اولین سد دفاعی در برابر هجوم عوامل مضر خارجی نیز محسوب می‌شود. پوست از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است

لایه اپیدرم

سطحی‌ترین لایه‌ی پوست است که خود از چندین لایه تشکیل شده است. خارجی ترین لایه‌ی اپیدرم شامل سلول‌های مرده و شاخی شده است که به صورت فشرده در کنار هم قرار گرفته اند و بنابراین لایه شاخی نام گرفته است. سلول‌های لایه شاخی به صورت یک سد فیزیکی عمل می‌کنند که مانع ورود انواع مواد و همچنین عوامل عفونت زا به بدن می‌شوند و همچنین از تبخیر و از دست دادن آب بدن جلوگیری می‌کنند که وجود چربی طبیعی روی پوست، به این امر کمک می کند. در صورتی که آسیبی به لایه شاخی وارد شود، عملکرد آن مختل می شود ولی این آسیب در عرض چند روز تا چند هفته (بر اساس عمق ضایعه) ترمیم می شود. اگر آسیب عمیق تر باشد و به لایه های زیرین پوست هم رسیده باشد، باید شرایط بهینه را برای ترمیم فراهم کرد تا پوست به بهترین شکل ترمیم شود. در صورتی که لایه شاخی به طور مکرر آسیب ببیند، ضخامت لایه شاخی در آن محل افزایش می یابد و پینه تشکیل می‌شود.

یکی دیگر از خواص اپیدرم، وجود سلول های حاوی رنگدانه (ملانوسیت) در این لایه است که نقش آنها محافظت از هسته سلول و دی ان ای در برابر اشعه ماوراء بنفش آفتاب است، ولی گاهی اوقات بر اثر افزایش حجم و یا تعداد آنها به صورت موضعی، لک ایجاد می‌شود.

لایه درم

در زیر لایه‌ اپیدرم واقع شده است. وظیفه این لایه، حفظ سفتی و قابلیت ارتجاعی پوست است.ترکیبات تشکیل دهنده‌ی درم عبارتند از:

• فیبرهای پروتئینی کلاژن که ترکیبات اصلی پوست هستند و موجب استحکام آن می شوند.
• فیبرهای پروتئینی الاستین که موجب خاصیت ارتجاعی پوست می گردد.
• ماده ژل مانندی (ماتریکس) که نگهدارنده آب در پوست و غنی از قندهای پلی ساکاریدی است.

افزایش سن و همچنین اثرات آفتاب موجب می‌شود که ساخت کلاژن دچار مشکل شود، ماده ژل مانند زمینه‌ای کاهش یابد و ساختمان خاص پوست که بر اثر قرارگیری متقاطع کلاژن و الاستین بوجود می آید تخریب شود. همه اینها با هم موجب نازک شدن، شل شدن و افتادگی پوست و ایجاد چروک در آن می شود. وجود رادیکال های آزاد در پوست (که میتواند در نتیجه اثرات آفتاب باشد) نیز باعث تشدید فرآیند تخریب کلاژن و پیری پوست شود.